مبانی نظری وپیشینه تحقیق مدرسه هوشمند
مبانی نظری وپیشینه تحقیق مدرسه هوشمند
مقدمه:
امروزه مهمترين دغدغهي نظام آموزشي و پرورشی يك كشور، ايجاد بستري مناسب جهت رشد و تعالي سرمايههاي فكري در جامعهي اطلاعاتي و دانايي محور ميباشد. براي آنكه همهي گروههاي اجتماعي قادر باشند بطور مؤثّر در چنين جامعهاي مشاركت داشته باشند، بايد يادگيري پيوسته، خلاقيت، نوآوري و نيز مشاركت فعال و سازندهي اجتماعي را بياموزند. تحقّق اين امر مستلزم تعريف مجدد و نويني از نقش و كاركرد مدارس به عنوان اصليترين نهادهاي آموزشي در جامعه ميباشد.
امروزه نظام آموزشي كشور به مدرسهاي نياز دارد كه با بهرهگيري از فناوري اطلاعات و ارتباطات (فاوا)، امکان يادگيري پيوسته را فراهم نموده و فرصتهاي نويني را در اختيار افراد براي تجربهي زندگي در جامعهي اطلاعاتي قرار دهد، به گونهاي كه اين فناوري نه به عنوان ابزار، بلکه در قالب زیرساختِ توانمندساز براي تعليم و آموزش حرفهاي محسوب شود.
بكارگيري گستردهي فاوا در فرايند آموزش و پرورش، همزمان با تحوّل در رويكردهاي آموزشي درجهان، زمينهي شكلگيري مدارس هوشمند را فراهم آورده است. اين مدارس از جمله نيازمنديهاي كليدي جوامع دانشبنيان ميباشند و رويكردهاي توسعهي مهارتهاي دانشي و كارآفريني دانشآموزان را دنبال مينمايند. در اين مدارس، فرايندهاي یاددهی – يادگيري تقويت شده و محيط تعاملي يكپارچه براي ارتقاي مهارتهاي كليدي دانشآموزان با تكيه بر فعاليتهاي گروهي، در عصر دانايي محور فراهم ميشود.
ازآنجاکه درحال حاضرمعلم محوري پایه آموزش و پرورش درکشور میباشد، به روزكردن مدارس، استفاده ازفناوریهای روز، برخورداری ازخلاقيتهای نوین درآموزش وپرورش ونیز اهميت دادن به تواناييهاي دانشآموزان، لازمه این تحوّل میباشد.
۳-۲-۱ منظور از مدارس هوشمند چیست ؟
در سال ۱۹۸۴، دیوید پرکینز[۱] و همکارانش در دانشگاه ها هاروارد، طرح مدارس هوشمند را به عنوان تجربه ای نوین در برنامه های آموزش و پرورش، با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات ارائه نمودند. این طرح به تدریج در چند مدرسه اجرا گشت و بعدها تا حدودی توسعه یافت، به طوری که امروزه برخی از کشورهای توسعه یافته در امر فناوری اطلاعات، همچون مالزی، از این مدارس جهت تربیت نیروی انسانی در برنامه های توسعه خود استفاده می کنند. در تعریف این نوع مدارس گفته شده اس که مدرسه هوشمند یک مدرسه و محیط آموزشی فیزیکی است که کنترل و مدیریت آن مبتنی بر فناوری رایانه و شبکه می باشد و محتوای اکثر دروس الکترونیکی و سیستم ارزشیابی و نظارت آن نیز هوشمند است ودر فرایند آموزش به تفاوت استعداد وتوانایی دانش آموز توجه می شود . بنابراین مهمترین ویژگی ها و خصوصیات این مدارس عبارتند از :
الف) در مدارس هوشمند معلمان می توانند با استفاده از بانک های اطلاعاتی و برنامه های نرم افزاری و غیره دروس جدیدی را با توجه به نیازها و علائق دانش آموزان طراحی نمایند یا اینکه دروس موجود را تغییر داده و اصلاح نمایند بنابراین محتوای آموزشی دروس در این مدارس تا حدودی متفاوت با مدارس دیگر خواهد بود.
ب) دانش آموزان این مدارس، خود سرعت یادگیری خود را تعیین می نمایند. همچنین در این مدارس، ساعات یادگیری محدود به ساعت های مدرسه نیست و دانش آموزان در هر لحظه که اراده کنند کلاسهای دلخواهشان را از طریق برنامه های رایانه ای یا ارتباط از راه دور در اختیار خواهند داشت.
ج) نقش معلمان در این مدارس تا حدود زیادی از آموزش و ارزشیابی دانش آموزان به پیگیری آموزش شخصی آنان تغییر می یابد و در نتیجه فرصت و فراغت بیشتری برای پرداختن به برنامه های رشد و بالندگی حرفه ای خود (مطالعه، برقراری ارتباطات و تعاملات سازنده و مؤثر با مکاران، ارتقاء سطح علمی و بهبود مهارتهای تدریس و …) خواهند یافت.
د) در این نوع مدارس دانش آموزان اغلب بجای کیف های مملو از کتب حجیم، با کامپیوترهای کیفی
(lab top) در سر کلاس درس حاضر می شوند. به عبارت دیگر در این مدارس علاوه بر مواد آموزشی رایج و کتابهای درسی، انواع نرم افزارها و درس افزارهای چند رسانه ای نظیر cd و… مورد استفاده قرار می گیرد.
ه) ارزشیابی از دانش آموزان در مدارس هوشمند به جای اینکه در مقاطع و نوبتهای فاصله دار (در پایان هر فصل یا هر ترم و …) صورت پذیرد، همه روزه و به طور مداوم انجام می گیرد و تعدادی از این آزمون ها هم به صورت آنلاین و از راه دور می باشند.
و) در این مدارس دانش آموزان هنگام ورود و خروج از مدرسه، با کارت دیجیتالی که در اختیار دارند، والدین خود را از ساعت آمد و رفت خود مطلع می سازند(ارسال SMS ازطریق سیستم اتوماسیون مدرسه). والدین دانش آموزان نیز می توانند با یک آموزش ساده به سیستم ارزشیابی مدرسه متصل شده و به این وسیله از وضعیت وروند پیشرفت تحصیلی فرزند خود آگاهی یابند. معمولاً در این مدارس روزانه در پایان ساعات کلاسی یک
E-Mail از طرف مدرسه جهت آگاهی والدین از وضع تحصیلی فرزندانشان در آن روز، به آنها ارسال می شود.
ز) از آنجایی که پاره ای از فعالیت های مرسوم در مدارس دیگر، در این مدارس به کمک فناوری اطلاعات کاهش می یابد، کمیت و کیفیت تعاملات بین دانش آموزان، معلمان و والدین ارتقاء می یابد و در نتیجة هم افزایی یا سینرژی حاصل از تعاملات این سه گروه، امکان ایجاد شرایط یادگیری بهتر برای دانش آموزان فراهم می شود.
علاوه بر موارد فوق نکته ای که درباره مدارس هوشمند حتماً بایستی مورد توجه قرار گیرد توجه به این مطلب است که فناوری اطلاعات در واقع به معنای فن بهره برداری از اندیشههای انسانی است که با سپردن امور شناخته شده، تکراری و غیرخلاق به ماشین از طریق خودکارسازی عملیات، اندیشه های انسانی را در جهت مکاشفه در ناشناخته ها آزاد می سازد. بنابراین نباید به اشتباه اینگونه تلقی گردد که در مدارس هوشمند، تکنولوژی جای افراد و اشخاص را می گیرد بلکه همچنانکه پیتر دراکر[۲]نیز گفته است «کار یدی جای خود را به کار دانشی می دهد، اما نقش تعیین کننده انسان به عنوان حاکم سازمانی همچنان برقرار و مستدام خواهد ماند» و بنابراین استفاده از تکنولوژی های مذکور تنها به عنوان ابزاری در جهت رسیدن به هدف آموزش و تعلیم و تربیت کارآمدتر و متناسب با آهنگ فزاینده تغییرات در دنیای حاضر می باشد.
مدرسه هوشمند[۳]در واقع مرحله برتري در كاربري فناوري اطلاعات در نظام آموزش كشور است . مدرسه هوشمند ، مدرسه اي است كه مديريت و كنترل آن مبتني بر فناوري شبكه و رايانه است و محتواي بيشتر درس هاي آن الكترونيكي است ، و نظام ارزشيابي و نظارت آن نيز هوشمند ( الكترونيكي) است.
واژهي مدارس هوشمند چندي است در ادبيات آموزش و پرورش ما وارد شده است و فعاليتهاي ارزشمندي نيز حتی بصورت پراكنده در اين حوزه انجام شده است. وزارت آموزش و پرورش با الهام از آموزههاي ديني و مقتصيات زماني و به منظور تحقّق اهداف سند چشم انداز ايران در سال ۱۴۰۴ و دستيابي به اهداف عاليه نظام تعليم و تربيت و گسترش عدالت آموزشي، اقدام به تعریف ساختار، جایگاه، ساماندهی، شرایط و ضوابط توسعهي مدارس هوشمند بر اساس معیارهای علمی، بین المللی و شرایط بومی در سطح كشور نموده است. از این رو برای نیل به این هدف، نیاز به همّتی مضاعف داشته که ازجمله عوامل اصلی آن می توان به تغییرنگرش درشیوهي آموزش و مدیریت مراکز آموزشی و پرورشی و نیز تأمین زیرساخت مورد نیاز اشاره نمود.
هوشمندسازی مدارس يك اقدام مدبّرانه در راستای سند چشم انداز نظام، تحول بنیادین آموزش و پرورش و سند توسعه فاوای آموزش و پرورش و ضرورتی انکار ناپذیر با هدف اجراي پيشرفتهترين روشهاي مدیریتی و آموزشي و نگاه علمی و فناورانه به وضعيت كنوني نظام آموزشي و پرورشی كشوراست که اعمال تغييرساختار و معماری اجرایی درآنها باعث افزایش بهرهوری و مدیریت زمان برای مدیران، کارکنان، معلمان، دانشآموزان و همچنین اولیای دانشآموزان خواهد بود.
مدرسه هوشمند مدرسه اي است كه علاوه بر استفاده از امكانات فيزيكي مدرسه و برنامه هايي مانند ساير مدارس تلاش دارد تا با تجهيز به امكانات رايانه يي و فناوري هاي مربوطه كنترل و مديريت خود را بر اين اساس مبتني كند و محتواي اكثر دورس را الكترونيكي كرده و ارزشيابي و نظارت سيستم را هوشمند گرداند . در اينگونه مدارس سيستم بر روي كامپيوتر مركزي مدرسه نصب مي شود و با اتصال به تعداد زيادي از خطوط تلفن در طول شبانه روز آماده ارايه خدمات است . اين سيستم امكاني را فراهم مي آورد تا دانش آموزان ، اوليا و معلمين و كادر مدرسه در تعامل هميشگي و پويا برنامه خود را به پيش برند . امكان اطلاع رساني صوتي و تصويري ، ارتباط با مربيان ، ارايه انتقادات و پيشنهادات ، پرسش و پاسخ و ساير موارد ضروري از جمله كاركردهاي مدارس هوشمند است . در اين مدارس دانش آموزان با داشتن يك كامپيوتر در منزل هميشه با سيستم مدرسه خود در ارتباط خواهند بود لذا مي توان گفت مدارس هوشمند هيچ وقت تعطيل نخواهد بود . البته لازم است اين نكته يادآوري شود كه مدارس هوشمند بستر لازم براي مدارس مجازي نيز فراهم شود . از جمله مهمترين ويژگي هاي مدارس هوشمند اين است كه دانش آموزان با تفكر مستقل و ابراز خلاقيت توانمندي خود را به كار مي گيرند و فضاي حاكم موجب به كارگيري توانمندي هاي مربيان ، معلمان و اوليا براي تقويت آموزش و پرورش مي گردد و بطور كلي محيط مدرسه مشوق يادگيري و باعث ايجاد انگيزه و رغبت در مجموعه مي شود .
۳-۲-۳ پيشينه هوشمندسازي مدارس
۳-۲-۳ -۱پيشينه هوشمندسازي مدارس در جهان:
پيدايش سيستمهاي پردازشِ داده (رايانه) با سابقهاي بيش از سه دهه سبب شده است که رايانه در بسياري از عرصههاي کاربردي اجتماعي و فردي وارد شود؛ به گونهاي که در دهه نود، در بسياري از کشورها، حتي مدارس ابتدايي هم مجهز به امکانات رايانه اي متناسب شدند. اختراع و توسعه رايانه، ايجاد شبکههاي رايانهاي و پس از آن ظهور پديده اينترنت را در پي داشت.
تفکر استفاده از رایانهها و شبکههای رایانهای برای کارهای مدرسهای و عملی، به قرن بیستم و اوائل دهه۱۹۶۰ بر میگردد اينترنت که در ١٩٦٩ در دوران جنگ سرد از درون شبکه معروف پا گرفت، بسيار سريع رشد کرد. هيچ کس گمان نميکرد اين شبکه اطلاع رساني در سال ٢٠٠٠ صاحب ١٨٠ ميليون کاربر باشد. سرعت و شتاب اين رشد به گونهاي بود که به حدود ٥٠٠ ميليون کاربر در سال ٢٠٠٣ بالغ گرديد. اين توسعه سريع فناوري اطلاع رساني به همراه عوامل ديگري چون تبديل جامعه صنعتي به جامعه اطلاعاتي، تغييرات جمعيتي، جهانيتر شدن فعاليتهاي حرفهاي، گسترش نيروهاي بازار در محدوده آموزش و به عبارت ديگر تجاري شدن مقوله آموزش، همه و همه، تاثيرات شگرف و چشمگيري در امر آموزش داشتهاند.
در سال ۱۹۸۴ ديويد پركينز و همكارانش در دانشگاه هاروارد، طرح مدارس هوشمند را به عنوان تجربهاي نوين در برنامههاي آموزش و پرورش، با استفاده از فناوري اطلاعات و ارتباطات ارائه نمودند. اين طرح به تدريج در چند مدرسه اجرا گشت و بعدها تا حدودي توسعه يافت.
گفته ميشود اولين مدارس هوشمند در سال ۱۹۹۶ در انگلستان تاسيس شد و سپس طرح راهاندازی مدارس هوشمند در کشور مالزی به اجرا درآمد و با ارایه الگویی موفق، توانست تجربه خود را به سایر کشورها نیز منتقل کند و امروزه علاوه بر مالزی کشورهای ايرلند، مصر و استراليا نیز برای هوشمند کردن مدارس خود اقدام کردهاند.
۳-۲-۳ -۲پيشينه هوشمندسازي مدارس در ایران
در دهههاي اخير، گستره فعاليت در زمينه آموزش و يادگيري نيز چون ديگر فعاليتهاي علمي، فرهنگي، اقتصادي، اجتماعي و غيره، از توسعه و پيشرفت سريع فناوري و ظهور پديدههايي چون ماهواره، رايانه، اينترنت و غيره متاثر و دگرگون شده است.
استفاده از فناوری در آموزش ايران به زمان بهرهگيري از ابزارهاي کمک آموزشي سمعي بصري شامل نمايش اسلايد و فيلمهاي آموزشي در کلاس درس باز ميگردد. پس از آن، تلويزيون به عنوان رسانه آموزشي مورد توجه قرار گرفت و تلويزيون آموزشي ملي ايران به طور رسمي به امر آموزش همگاني در سراسر کشور پرداخت.
پس از ورود صنعت رايانه به ايران و رشد و نفوذ رايانههاي شخصي در ميان اقشار مختلف فرهنگي اجتماعي، فعاليت در زمينه آموزش مبتني بر رايانه نيز آغاز گشت و بيش از ده سال است که در اين زمينه فعاليت ميشود و اين امر با توليد لوحهاي فشرده آموزشي آغازگردیده است…………………..
………………………..
……………………….
دیدگاهی بنویسید