پیشینه تحقیق ومبانی نظری کیفیت اقلام تعهدی
کیفیت اقلام تعهدی
۲-۵- تعریف اقلام تعهدی
اقلام تعهدی تفاوت بین سود حسابداری و جریان وجوه نقد حاصل از عملیات را بیان میکند. بدین معنی که اقلام تعهدی بزرگ نشان دهنده فزونی سود گزارش شده نسبت به جریان وجوه نقد تولید شده توسط شرکت میباشد. این تفاوت، نتیجه قیود حسابداری میباشد که چه زمانی درآمد و هزینه باید شناسایی شوند (اصل تحقق درآمد و اصل تطابق). اقلام تعهدی را میتوان به اجزای اختیاری و غیراختیاری تفکیک کرد. اجزای اختیاری اقلام تعهدی عبارت از اقلامی است که مدیریت میتواند کنترلهایی بر روی آنها اعمال کند. اجزای غیراختیاری اقلام تعهدی عبارت از اقلام تعهدی است که مدیریت نمیتواند بر روی آنها کنترلی اعمال نماید.
جونز (۱۹۹۱) تفاوت بین سود و جریان وجه نقد حاصل از عملیات را به عنوان اقلام تعهدی شناسایی کرده است . اسلوان (۱۹۹۶) اقلام تعهدی را به عنوان تغییر در سرمایه در گردش غیر نقدی منهای هزینههای استهلاک تعریف نمود. تعریف اسلوان از تعریف هلی (۱۹۸۵) نشأت گرفته است که دقیقاً با تعریف اقلام تعهدی عملیاتی استفاده شده در بیانیه استانداردهای مالی شماره ۹۵ (FASB 95)، صورت جریانات نقدی مطابقت دارد. برای دستیابی به یک اندازهگیری جامع از اقلام تعهدی، عنوان میشود که در صورت عدم استفاده از حسابداری تعهدی (استفاده از حسابداری نقدی)، تنها حسابهای نقدی در ترازنامه منعکس میشوند، لذا گزارش سایر حسابهای دارایی و بدهی در ترازنامه نتیجه به کارگیری حسابداری تعهدی است (ریچاردسون و دیگران، ۲۰۱۷). بنابراین، اقلام تعهدی بیانگر تغییر در تمام داراییهای غیر نقدی منهای تغییر در تمام بدهیهای غیر نقدی میباشد (ریچاردسون و دیگران، ۲۰۱۷).
۲-۵- ۲-۱۲- کیفیت اقلام تعهدی
در این تحقیق به پیروی از مطالعات پیشین (فرانسیس و دیگران،۲۰۱۷)کیفیت گزارشگری مالی رابه عنوان توان صورتهای مالی در انتقال اطلاعات عملیات شرکت وبه طور خاص پیش بینی جریان های نقدی مورد انتظار به سرمایه گذاران تعریف مینماییم. تحقیق حاضر بر کیفیت اقلام تعهدی به عنوان شاخص تعیین کننده کیفیت گزارشگری مالی تأکید می کند.
تحقیقات تجربی به صورت فزاینده در حال بررسی نقش کیفیت حسابداری به عنوان معیاری از تقارن اطلاعاتی می باشند. برخی از مطالعات یاد شده نشان داده اند که کیفیت اطلاعات حسابداری بر هزینه سرمایه، مدت سررسید بدهی، انتخاب نامطلوب در هنگام اعلام سود و سطح انباشت وجوه نقد اثرگذار میباشد. تأکید بر اقلام تعهدی در این تحقیقات ناشی از آن دسته از شواهد تجربی (دیچاو، ۱۹۹۴، سوبرامائیان، ۱۹۹۶، امسی نیکلز، ۲۰۱۶، باتاچاریا، ۲۰۱۸، ظریف فرد و ناظمی، ۱۳۸۳، ثقفی و فدایی، ۱۳۸۶، و عرب مازار یزدی و صفرزاده، ۱۳۸۶) است که نشان می دهد اقلام تعهدی سبب افزایش جریان های نقدی آتی میگردد. به عنوان مثال از نظر اعتباردهندگان، کیفیت پایینتر اقلام تعهدی منجر به کاهش توانایی آنان در ارزیابی و برآورد جریان های نقدی میشود. در نتیجه کیفیت پایین اقلام تعهدی منجر به افزایش هزینه بدهی میگردد. البته چون اقلام تعهدی مبتنی بر فرضیات و برآوردهای حسابداری می باشد، ممکن است در ارقام تعهدی خطاهایی وجود داشته باشد. این خطاها موجب اخلال در اقلام تعهدی و سبب کاهش سودمندی اقلام تعهدی می گردد. بنابراین، هر چه اندازه مقادیر خطاها کمتر گردد، کیفیت اقلام تعهدی افزایش می یابد(جنت رستمی ،۱۳۸۷).
۲-۶- ۲-۱۳ مدل های موجود برای بررسی کیفیت اقلام تعهدی
مطالعات اولیه برای اندازه گیری کیفیت اقلام تعهدی، از معیار های ساده ای مانند اقلام تعهدی هلی (۱۹۸۵) و تغییرات در مجموع ارقام تعهدی دی آنجلو (۱۹۸۶) استفاده می کردند (هر چه معیار مذکور بزرگتر باشد، کیفیت اقلام تعهدی کمتر است).
معیار های جدیدتر برای برآورد سطح غیر اختیاری اقلام تعهدی از رگرسیون اقلام تعهدی و متغیر های مالی خاصی که مربوط به اقلام تعهدی غیر اختیاری هستند، مانند تغییرات درآمد، سود عملیاتی و یا جریان نقد عملیاتی استفاده می کنند به طوری که باقیمانده آن رگرسیون نشان دهنده اقلام تعهدی اختیاری است. به طور کلی اقلام تعهدی اختیاری، به عنوان شاخصی برای برآورد کیفیت اقلام تعهدی است. محققانی مانند دیچو از باقیمانده رگرسیون برای برآورد اقلام تعهدی استفاده می کنند(دیچو وهمکاران،۱۹۹۵).
۲-۱۳-۱- -مدل اسلوان
اسلوان (۱۹۹۶) اقلام تعهدی را این چنین تعریف و اندازه گیری نمود:
Accruals= ΔCA – ΔCL – DEP
: تغییر در دارایی های جاری غیر نقدی
: تغییر در بدهی های جاری به جزء بدهی های کوتاه مدت و مالیات پرداختنی
: استهلاک دارایی های مشهود و نامشهود
: تغییر در حساب های دریافتنی |
: تغییر در موجودی های کالا
: تغییر در سایر دارایی های جاری
: تغییر در سایر بدهی های پرداختنی
: تغییر در حساب های پرداختنی.
۲-۱۳-۲مدل دی آنجلو
دی آنجلو (۱۹۸۶) مدل خود را به قرار زیر بیان کرد:
TAt : کل اقلام تعهدی
NDAt : بخش غیر اختیاری اقلام تعهدی
DAt : بخش اختیاری اقلام تعهدی
TAt-1 : اقلام تعهدی دوره قبل
At-2 : کل دارایی های دو دوره قبل.
۲-۱۳-۳-مدل جونز
مدل اقلام تعهدی جونز در سال ۱۹۹۱ ایجاد شد. هدف از طراحی مدل جونز بررسی خطای برآورد عمدی مدیریت است و امروزه از آن برای برآورد کیفیت اقلام تعهدی استفاده می شود. این مدل به شرح زیر می باشد:
t: اقلام تعهدي سرمايه در گردش در سال
t: تغييرات درآمد فروش بين دو دوره و
t: دارايي هاي ثابت پايان دوره
t : تغییرجمع دارايي هاي جاري پايان دوره
t : تغییرموجودي نقد پايان دوره
t : تغییر درجمع بدهي هاي جاري پايان دوره
: تغییرتسهيلات مالي دريافتي كوتاه مدت پايان دوره
t : هزينه استهلاك دوره
t : بخش غیر اختیاری اقلام تعهدی
جونز بر این باور است که اقلام تعهدی با تغییر درآمد رابطه مثبت و با دارایی های ثابت رابطه منفی دارد. مدل جونز مجموع اقلام تعهدی را به اجزای اختیاری و غیر اختیاری تقسیم می کند. این مدل برای ارزیابی مدیریت سود استفاده می شود به این ترتیب که رفتار اقلام تعهدی اختیاری را در یک حیطه بررسی می کند. در این مدل هر چه میزان اجزای اختیاری مشخص نشده اقلام تعهدی بیشتر باشد، کیفیت تعهدی کمتر است.
۲-۱۳-۴- مدل تعدیل شده جونز
: تغییر در حساب های دریافتنی در سال
تعریف بقیه متغیرها مشابه مدل جونز میباشد.
۲-۱۳-۵- مدل دیچاو و دیچو
در این مدل بر رابطه بین اقلام تعهدی و گردش وجوه نقد گذشته، حال و آینده تأکید شده است که به صورت زیر می باشد:
اقلام تعهدي به دو دسته اختياري (غيرمنتظره یا غیرعادی)[۱] و غير اختياري (منتظره یا عادی)[۲] تفکيک ميشوند. اقلام تعهدي اختياري اقلامي هستند که مديريت ميتواند آنها را کنترل نمايد. به عبارت دیگر، اقلام تعهدي اختياري آنهايي هستند که مديريت بر آنها کنترل داشته و مي تواند آنها را به تاخير بيندازد، حذف کند و يا ثبت و شناسايي آنها را تسريع نماید. اقلام تعهدي غيراختياري اقلامي هستند که مديريت نميتواند آنها را کنترل نمايد. از آنجا که اقلام تعهدي اختياري، در اختيار مديريت و قابل اعمال نظر توسط مديريت است، از اين اقلام بعنوان شاخصي در کشف مديريت سود استفاده ميشود. يکي از ابزارهاي مديريت براي انجام مديريت سود، استفاده از اقلام تعهدي اختياري است. در حقیقت، اقلام تعهدی غیر اختیاری، بواسطه مقررات، سازمانها و دیگر عوامل خارجی دچار محدودیت هستند و اقلام تعهدی اختیاری، قابل اعمال نظر توسط مدیریت میباشند که همین توانایی اعمال نظر، باعث میشود که اقلام تعهدی اختیاری، بعنوان شاخصی جهت کشف مدیریت سود در واحدهای تجاری در نظر گرفته شوند. از این رو، در اغلب تحقيقات مديريت سود، بر استفاده مديريت از اقلام تعهدياختياري تمرکز ميشود. لذا مدلي براي تخمين اجزاء اختياري اقلام تعهدي اختياري لازم است.
دچو و همكاران (۱۹۹۵) نشان دادند كه اقلام تعهدي غير اختياري، ثابت هستند و از آنها نميتوان براي هموارسازي سود استفاده كرد .هر قدر اقلام تعهدي اختياري در داخل اقلام تعهدي بيشتر باشد، متعاقب آن احتمال مديريت سود نيز افزايش مييابد. در نتيجه باعث ميشود كه اوضاع مالي اين شركتها بهتر نشان داده شود، كه به نوبه خود، باعث كاهش هزينه سرمايه خواهد شد. نکتهاي که در تحقيقات مربوط به اقلام تعهدي وجود دارد، اين است که تفکيک اقلام تعهدي اختياري از اقلام تعهدي غيراختياري مشکل ميباشد، اما مدلهاي مختلفي وجود دارد که به تفکيک اين اقلام از يکديگر کمک ميکنند.
۲-۱۴- کیفیت اقلام تعهدی به عنوان معیاری برای اندازه گیری کیفیت سود
بطور کلی معیارهای ارزیابی کیفیت سود و اجزای مربوط به آن را که در سال ۲۰۱۷ توسط شیپر و وینسنت [۳] ارائه شده به صورت جدول زیرمی توان طبقه بندی کرد :
الف)مفهوم کیفیت سود مبتنی بر سری زمانی:
– پایداری
– قابلیت پیش بینی
– نوسان پذیری
ب) مفهوم کیفیت سود بر اساس رابطه بین سود و اقلام تعهدی و وجه نقد:
– نسبت وجه نقد حاصل از فعالیت های عملیاتی سود
…………………….
………………………..
…………………………
دیدگاهی بنویسید